W grudniu 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał trzy orzeczenia w przedmiocie kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego.
Poniżej krótkie podsumowanie przedmiotowych orzeczeń.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., wydaną w sprawie o sygn. akt III CZP 6/21 w toku postępowania sądowego konsument winien składać oświadczenie o świadomości skutków nieważności umowy i tym samym powoływać się na ochronę konsumencką wynikającą z Dyrektywy 93/13.
Trybunał jednoznacznie wskazał, że żądanie od konsumentów złożenia takiego oświadczenia jest sprzeczne z przepisami art. 6 i 7 Dyrektywy 93/13 oraz zasadami skuteczności.
Takie stanowisko TSUE może wywrzeć istotne konsekwencje w zakresie problematyki przedawnienia roszczeń banków i terminu naliczania odsetek, dodatkowo może przyczynić się do przyspieszenia procesów z uwagi na brak obowiązku odbierania przez sądy od konsumentów takiego oświadczenia.
Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2023 r. wydanym w sprawie C-756/22 TSUE odniósł się do problematyki waloryzacji kapitału kredytu. TSUE orzekł, że w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego zawartej przez bank z konsumentem za nieważną w całości ze względu na to, że umowa ta zawiera nieuczciwe warunki, bez których nie może dalej obowiązywać, banki nie mają prawa żądać od konsumenta zwrotu kwot innych niż kapitał wpłacony na poczet wykonania umowy kredytu oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty.
Tym samym w razie uznania umowy kredytu za nieważną bank nie może żądać żadnej innej „rekompensaty” niż zwrot kapitału kredytu.
Zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C-28/22 termin przedawnienia roszczeń banku wynikających z nieważności umowy kredytu nie może być liczony dopiero od dnia, w którym umowa ta stanie się trwale bezskuteczna, podczas gdy termin przedawnienia roszczeń konsumenta wynikających z nieważności tej umowy rozpoczyna bieg w chwili, w której konsument dowiedział się lub powinien dowiedzieć się o nieuczciwym charakterze warunku powodującego tę nieważność.
Tym samym TSUE orzekł, że początek biegu terminu przedawnienia banku nie może rozpoczynać się później niż bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta.
Co równie istotne TSUE odniósł się do korzystania przez banki z prawa zatrzymania. W ocenie TSUE podnoszony przez banki zarzut zatrzymania nie może pozbawiać konsumenta prawa do ustawowych odsetek za opóźnienie.